Sức bật của xuất khẩu nông sản trong những tháng cuối năm

Dù các thị trường đã phục hồi dần, nhưng thủy sản Việt Nam vẫn khó hoàn thành mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD trong năm 2023 như đã đề ra.

Với diễn biến hồi phục dần dần từ các thị trường, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo trong quý IV/2023, thủy sản có thể mang về khoảng 2,4 tỷ USD - tương đương cùng kỳ năm ngoái, đưa kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 lên 9 tỷ USD, thấp hơn 17% so với năm 2022.

Nhìn lại bức tranh xuất khẩu thủy sản 9 tháng đầu năm 2023, có thể thấy rõ kim ngạch xuất khẩu mỗi tháng luôn thấp hơn cùng kỳ năm 2022. Trong đó, các mặt hàng chính gồm tôm, cá tra, cá ngừ đều có doanh số xuất khẩu giảm mạnh hơn so với các loài khác. Trong đó, xuất khẩu cá tra giảm mạnh nhất (-31%), tôm giảm 26%, cá ngừ giảm 24%. Trong khi đó, mực, bạch tuộc, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ giảm từ 10-18%, các loại cá biển khác chỉ thấp hơn 8% so với cùng kỳ năm 2022.

Tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam 9 tháng đầu năm 2023.

Về mặt thị trường, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang những thị trường tiêu thụ lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc đều giảm từ 17- 34%, trong khi xuất khẩu sang Nhật Bản giảm ít hơn (-13%). Khối thị trường ASEAN và CPTPP giảm lần lượt 15% và 20% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, điểm sáng là trong quý III/2023, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản chỉ thấp hơn 12% so với quý III/2022 – cũng là mức giảm ít nhất trong 3 quý đầu năm.

Nhóm 3 sản phẩm chủ lực gồm tôm, cá tra, cá ngừ đều có tín hiệu tích hơn trong quý III, với kim ngạch xuất khẩu cao nhất và mức tăng trưởng âm thấp nhất từ đầu năm. Sau khi giảm 28% trong quý II, sang quý III, xuất khẩu tôm chỉ thấp hơn 13% so với cùng kỳ. Trong khi cá tra có doanh số thấp hơn 12% và cá ngừ giảm gần 8%, so với 2 con số tương ứng là -41% và -31% trong quý II.

“Kết quả xuất khẩu các mặt hàng thủy sản trong quý III/2023 có sự khởi sắc so với những tháng đầu năm, nhưng chưa có sự đột phá mạnh mẽ để nhìn thấy một xu hướng ổn định trong thời gian tới. Vì mặt bằng so sánh nửa cuối năm 2022 đã ở mức thấp, sau khi tăng cao nửa đầu năm 2022”, VASEP đánh giá.

So sánh kim ngạch xuất khẩu thủy sản 9 tháng đầu năm 2022 và 2023. Nguồn: VASEP.

VASEP cũng cho rằng mức độ hồi phục doanh số xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong thời gian tới phụ thuộc phần nhiều vào 2 thị trường chính: Mỹ và Trung Quốc. Cả 2 thị trường này đều có những tín hiệu khả quan về mặt nhu cầu. Các đơn hàng từ 2 thị trường này đang tăng trở lại, nhưng giá xuất khẩu vẫn ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Ví dụ, giá trung bình xuất khẩu cá tra phile đông lạnh sang thị trường Mỹ trong 9 tháng đầu năm nay liên tục ở mức thấp hơn 25-40% so với cùng kỳ năm 2022. Ngoài các loài cá thịt trắng khác như cá tuyết, cá minh thái, cá rô phi, thì xuất khẩu cá tra sang Mỹ phải cạnh tranh với chính lượng hàng tồn từ năm 2022. Các chuyên gia dự đoán ít nhất tới năm 2024, cơ hội phục hồi mới khả quản hơn, khi áp lực về tồn kho không còn lớn nữa.

Với thị trường Trung Quốc, không chỉ Việt Nam, mà nhiều nước xuất khẩu khác cũng đang trông chờ vào sự khôi phục ổn định sau Covid, đặc biệt là sau dịp Lễ vào mùa thu này - thời điểm mà nhu cầu của Trung Quốc thường tăng cao. Chính vì nhiều nguồn cung nhắm tới nên giá mua vào của các nhà nhập khẩu Trung Quốc sẽ thấp. Tuy nhiên, đây vẫn là điểm đến tiềm năng cho các nhà xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt sau khi Trung Quốc cấm nhập khẩu hải sản từ Nhật Bản.

Nhung Bùi