Nghề mắm chờ... cá

Nhiều cơ sở chế biến nước mắm ở xã Nhơn Lý, TP Quy Nhơn cũng đang chờ cá để sản xuất.

Từ sau tết Nguyên đán đến nay, nguồn nguyên liệu cá cơm khan hiếm khiến các cơ sở, hộ sản xuất nước mắm truyền thống trong tỉnh rơi vào tình trạng sản xuất cầm chừng.

Làng nghề chế biến nước mắm Đề Gi, xã Cát Khánh (huyện Phù Cát) hiện có hơn 300 cơ sở, hộ sản xuất nước mắm, tập trung ở thôn An Quang Đông, An Quang Tây. Thời gian muối mắm trong năm thường kéo dài từ tháng Giêng đến tháng 8 âm lịch. Song năm nay, cá cơm khan hiếm, các cơ sở chế biến nước mắm tại đây chỉ sản xuất cầm chừng.

Ông Lê Văn Đô, chủ cơ sở nước mắm Ba Đô, ở thôn An Quang Đông, bộc bạch: “Mọi năm, tầm sau tết Nguyên đán là có cá cơm lai rai, sau đó nhiều dần, chúng tôi có nguyên liệu để làm cuốn chiếu. Nhưng năm nay cá cơm khan hiếm, cơ sở tôi chỉ làm cầm chừng với 20 tấn cá đã mua trữ từ năm ngoái. Nhiều cơ sở chế biến nước mắm đi “săn” nguyên liệu từ các vùng biển khác, như Ninh Thuận, Khánh Hòa, Phú Yên nhưng cũng chẳng được bao nhiêu. Bản thân tôi, từ đầu năm tới giờ, trọi trơn chỉ mua gom được có 4 tấn cá để muối mắm. Nếu đến tháng 7, 8 âm lịch tới đây mà vẫn cứ “đói cá” thì chúng tôi phải treo thùng!”.

Tại làng biển Vĩnh Lợi, xã Mỹ Thành (huyện Phù Mỹ), nhiều hộ chuyên sản xuất nước mắm cũng đang rơi vào tình thế tương tự. Bà Nguyễn Thị Nữ, chủ một hộ làm nghề nước mắm ở thôn Vĩnh Lợi 3, chia sẻ: “Trung bình mỗi năm tôi mua gom từ 5 - 7 tấn cá cơm để muối mắm, chủ yếu mua ở Đề Gi (xã Cát Khánh, huyện Phù Cát) và Xuân Thạnh (xã Mỹ An, huyện Phù Mỹ). Như năm ngoái, đến giờ này cũng đã mua được hơn 5 tấn cá, nhưng năm nay cố lắm cũng chỉ mua được 2 tấn để muối mắm. Từ đầu năm tới giờ chủ yếu bán nước mắm làm từ năm ngoái”.

Cơ sở chế biến nước mắm Ba Đô, ở xã Cát Khánh (huyện Phù Cát) đang chờ vụ cá cơm mới để mua gom nguyên liệu muối mắm.

Các cơ sở chế biến nước mắm truyền thống tại phường Tam Quan Bắc (TX Hoài Nhơn) cũng đang gặp khó bởi thiếu nguyên liệu sản xuất. Bà Đào Thị Mười, chủ cơ sở sản xuất nước mắm Như Mười, cho hay: “Vùng này cá cơm xuất hiện nhiều nhất từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch, nhưng năm nay ít đến mức coi như không có cá. Mọi năm, đến tầm này tôi đã mua được ít nhất cũng 300 tấn cá cơm, nhưng năm nay chỉ mua được chừng 70 tấn. Tôi đang chờ vụ cá cơm mới trong tháng 7, 8 âm lịch tới đây. Nhưng từ bây giờ đã phải đặt cọc trước với các chủ nậu Quảng Ngãi, có vậy thì khi có cá họ mới mua gom cho mình”.

Tương tự, bà Trần Thị Như Hoa, chủ cơ sở sản xuất nước mắm Như Hoa, thổ lộ: “Mỗi năm cơ sở tôi muối 3 đợt mắm, mỗi đợt mua hơn 100 tấn cá cơm. Năm ngoái cá nhiều, tôi mua được hơn 400 tấn để chế biến, nhờ vậy mới có mắm để bán cho tới giờ. Năm nay, cá cơm khan hiếm, giá tăng từ 15.000 đồng/kg lên 35.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm lên tới 50.000 đồng/kg, nhưng tôi buộc phải tăng cường mua gom từ Quảng Ngãi cho đến tận xã Đại Lãnh (huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa) để về làm. Vậy mà tới giờ này cũng chỉ mua được 35 tấn”.

Toàn xã Nhơn Lý (TP Quy Nhơn) hiện có 30 cơ sở, hộ làm nghề chế biến nước mắm. Theo ông Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch UBND xã, năm 2011, nước mắm Nhơn Lý được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) chứng nhận nhãn hiệu tập thể, đã từng bước khẳng định chất lượng, thương hiệu sản phẩm nước mắm truyền thống của địa phương. Nghề chế biến nước mắm góp phần phát triển KT-XH, tạo việc làm cho hơn 100 lao động tại địa phương. Tuy nhiên, năm nay do nguồn nguyên liệu cá cơm khan hiếm, hoạt động sản xuất, chế biến nước mắm của các cơ sở gặp khó. Không những vậy, các cơ sở làm nghề trụng cá cơm xuất khẩu hiện cũng tạm ngừng sản xuất.