Hộ nuôi thủy hải sản tự phát vất vả tìm sinh kế mới

Ngư dân nuôi cá lồng bè tranh thủ khai thác số cá tồn trước thời điểm phải tháo dỡ lồng bè theo lệnh của TP Đà Nẵng

500 hộ dân với hơn 1.000 lao động nuôi trồng thủy sản tại vịnh Mân Quang, quận Sơn Trà, Đà Nẵng đang loay hoay tìm sinh kế sau khi thành phố hạ quyết tâm chấm dứt tình trạng nuôi trồng không phép tại đây

Tháng 10-2021, UBND TP Đà Nẵng bắt đầu chỉ đạo các lực lượng kiểm tra, yêu cầu các chủ nuôi cá lồng bè tự tháo dỡ tài sản của mình sau khi thu hoạch thủy hải sản.

Mất nhà, mất xe vì nuôi cá lồng bè

Nhận tin trên, ông Hồ Thanh Quý (trú phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng) bàng hoàng như "ngồi trên lửa". Là người có diện tích lồng bè lớn nhất tại vịnh Mân Quang (khoảng 1.400 m2), ông Quý không ngờ phải đối diện với nguy cơ vỡ nợ hàng tỉ đồng vì đầu tư nuôi thủy sản. Ba đời trong gia đình đều là ngư dân, từ năm 1996, ông Quý bắt đầu nuôi cá lồng bè trên vịnh Mân Quang. Năm nay, gia đình ông vay mượn đầu tư khoảng 5 tỉ đồng để nuôi cá bớp, cá chim.

Tuy nhiên, đợt dịch Covid-19 vừa qua, Đà Nẵng phong tỏa, ngư dân chỉ được ra bè 3 ngày/lần nên cá bị bỏ đói, chết rất nhiều. Thiệt hại khoảng 2 tỉ đồng. "Năm nào chúng tôi cũng thế chấp nhà, đất để vay vốn nuôi cá nhưng giờ phải đối diện nguy cơ phá sản. Tôi vẫn còn 20 tấn cá các loại dưới lồng bè nhưng không cách nào tiêu thụ được vì nơi tiêu thụ chủ yếu là nhà hàng, khách sạn thì đang hoạt động cầm chừng. Vận chuyển liên tỉnh cũng đắt đỏ, khó khăn" - ông Quý than thở.

Dịch bệnh khiến người tiêu dùng thắt chặt hầu bao. Bình thường giá cá bớp bán ra khoảng 150.000 đồng/kg nhưng nay hạ xuống còn 100.000 đồng/kg cũng không có người mua. Cá không bán được nhưng cũng không thể bỏ đói nên mỗi ngày ông Quý phải mất khoảng 30 triệu đồng mua thức ăn cho cá. Nợ càng thêm nợ!

Từng nhận giấy chứng nhận "Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi" của Hội Nông dân phường Thọ Quang (quận Sơn Trà), ông Nguyễn Duy Linh (trú phường Thọ Quang) chưa từng nghĩ mình rơi vào trường hợp nuôi trồng trái phép, đối diện với khoảng thua lỗ hàng tỉ đồng.

Đến thời điểm này, ông Linh vẫn còn khoảng 50 tấn nghêu vào kỳ thu hoạch nhưng không tiêu thụ được. Nhẩm tính, với giá nghêu trắng 30.000 đồng/kg, nghêu đỏ 140.000 đồng/kg thì số tiền là rất lớn. Đây là nguồn để ông trả nợ ngân hàng, lấy lại sổ đỏ cũng như tài sản cầm cố. Nhưng tất cả vẫn nằm dưới nước vì nghêu không bán được.

"Cả gia tài đều nằm dưới vịnh Mân Quang. Chính quyền chấm dứt nuôi thì chúng tôi phá sản vì nghêu, cá không xuất được, chẳng lẽ chặt lưới thả ra biển. Rất mong chính quyền xem xét gia hạn thời gian để người dân tiêu thụ sản phẩm. Nếu được quy hoạch vùng nuôi, ngư dân sẵn sàng đóng các loại thuế, phí để bảo vệ môi trường" - ông Linh khẳng định.

Đầu tháng 11-2021, hàng trăm hộ nuôi cá lồng bè trên vịnh Mân Quang đứng ngồi không yên vì hạn cuối tháo dỡ lồng bè do thành phố đưa ra đã cận kề. Số tài sản tương ứng hàng trăm tỉ đồng nhưng không bán được dù giá đã hạ đến mức thấp nhất có thể.

Nỗi lo sinh kế

Đại diện cho hàng trăm hộ nuôi cá lồng bè không phép, ngư dân Huỳnh Cu (trú phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà) không dưới 3 lần gửi đơn kêu cứu đến báo chí và cơ quan chức năng. Tóm gọn lá đơn, ông Huỳnh Cu mong mỏi được Đà Nẵng gia hạn thời gian để ngư dân thanh lý hết số hải sản, cạnh đó là nỗi lo sinh kế khi đưa ngư dân từ bè cá lên bờ.

Ngư dân Nguyễn Ngọc Lân (57 tuổi, trú phường Nại Hiên Đông) cho hay cả nhà 4 lao động đều làm việc trên bè cá. Đây là thu nhập chính cho gia đình. Nếu phải chấm dứt việc nuôi trồng, ngoài khoản nợ phải gánh vì thua lỗ, cả nhà ông đều trở thành người thất nghiệp. Đây là tình trạng chung của hơn 500 hộ nuôi cá lồng bè ở Đà Nẵng, tức là không dưới 1.000 lao động cần được cơ cấu lại việc làm.

Ngư dân nuôi cá lồng bè tranh thủ khai thác số cá tồn trước thời điểm phải tháo dỡ lồng bè theo lệnh của TP Đà Nẵng

Thông tin với báo chí, ông Lưu Quang Khánh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Đà Nẵng), khẳng định việc nuôi thủy sản lồng bè tự phát tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường, nguồn nước cung cấp sinh hoạt cho toàn thành phố, ngoài ra cũng không phù hợp với quy hoạch chung của thành phố giai đoạn 2020-2030.

Để chấm dứt việc nuôi trồng thủy sản bằng lồng bè tự phát trong năm 2021, ngày 5-9-2021, Đà Nẵng đã ban hành Kế hoạch 160, gồm 3 giai đoạn. Sau khi kết thúc quá trình vận động người dân tự tháo gỡ lồng bè, từ ngày 1-11 đến 31-12-2021, tổ kiểm tra liên ngành sẽ kiểm tra, xử lý các hộ không chấp hành, cưỡng chế tháo dỡ đối với các trường hợp không hợp tác. "Trong quy hoạch của ngành thủy sản Đà Nẵng không có quy hoạch nuôi thủy sản lồng bè, vì vậy các hộ này phải chuyển đổi sang nghề khác thuận tiện cho điều kiện hoàn cảnh từng hộ" - ông Khánh cho biết.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Nguyễn Văn An, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP Đà Nẵng, cho biết đến bây giờ vẫn chưa có kế hoạch cụ thể về chuyển đổi ngành nghề vì phải đợi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND các quận, huyện lập danh sách, thu thập nguyện vọng học nghề của bà con. "Sở đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc chuẩn bị sẵn sàng các lớp học, dạy nghề, cam kết hỗ trợ bà con hết mình" - lãnh đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội nói.

Hiện nay, Đà Nẵng có khoảng 148 ha diện tích mặt nước nuôi trồng thủy, hải sản. Trong đó 28 ha diện tích là nuôi nước lợ. Đà Nẵng có khoảng 500 hộ đang nuôi trồng thủy sản, lồng bè tự phát, tương ứng với 804 bè và 1.997 lồng.

Bài và ảnh: QUANG LUẬT