Chitin bảo vệ cá khỏi ký sinh trùng

Chitin xuất hiện nhiều trong vỏ, mai của tôm, cua, mực.

Nghiên cứu mới đây tại trường đại học Ấn Độ chỉ ra rằng việc bổ sung chitin trong chế độ ăn của cá trôi sẽ kích thích miễn dịch và tăng cường sức đề kháng làm giảm tỉ lệ nhiễm ký sinh trùng trên mang cá.

Cá trôi Ấn Độ hay còn gọi là Rohu (tên khoa học Labeo rohita) thuộc họ Cá chép phân bố tự nhiên ở hệ thống sông Hằng và phía Bắc Ấn Độ và được di giống nuôi ở Việt Nam. Hiện nay cá là một trong số những loài cá nuôi chính trong ao bởi thịt cá thơm ngon giàu giá trị dinh dưỡng có tốc độ tăng trưởng nhanh.

Chúng là loài khá hiền, là loài cá sống ở gần đáy, thích ở nơi nước ấm. Giai đoạn nhỏ cá ăn động vật phù du cỡ nhỏ như động vật nguyên sinh, trùng bánh xe, tảo đơn bào, giáp xác chân chèo, bọ kiếm, kể cả ấu trùng côn trùng, chúng còn ăn các loại cám gạo, hạt ngũ cốc, các loại bèo dâu, bèo tấm, các loại rau. Cá trôi Ấn Độ có tốc độ lớn nhanh, 1 năm thường đạt 0.5 kg – 1 kg. Tuy nhiên trong quá trình nuôi cá thường hay gặp một số bệnh như xuất huyết, nấm thủy mi, rận cá và ký sinh trùng gây thiệt hại nặng nề trong quá trình nuôi.

Cá trôi Ấn Độ.

Trước tình hình đó, người nuôi hay sử dụng kháng sinh để điều trị và việc lạm dụng sẻ tồn lưu vào môi trường, thực phẩm và ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Do đó, một số hợp chất tự nhiên, như glucan, chitosan và các polysaccharides cùng với một số loại thảo mộc ngày càng được quan tâm nghiên cứu bổ sung vào thức ăn giúp tăng cường miễn dịch, hạn chế dịch bệnh trên động vật thủy sản.

Trong một số nghiên cứu, chitin đã được sử dụng như là một chất ức chế miễn dịch và được biết đến để cải thiện tính kháng bệnh của tôm thẻ chân trắng Litopenaeus vannamei đối với Vibrio alginolyticus (Wang và Chen, 2005). Ngoài ra, bổ sung chitin giúp phòng bệnh trắng đuôi, trắng cơ trên tôm càng xanh (Kumar et al., 2015).

Chitin là một loại polymer sinh học có nguồn gốc tự nhiên được tìm thấy trong một số loài thực vật bậc thấp như: nấm, tảo (với vai trò giống như cellulose ở các loài cây). Chitin còn xuất hiện trong vỏ mai (bộ xương ngoài) của loài động vật không xương sống như: tôm, cua, mực; lớp bao ngoài của các loại côn trùng cánh cứng,..

Nghiên cứu hiện tại được thực hiện đánh giá tác dụng của chitin trong chế độ ăn uống đối với tình trạng miễn dịch và sức đề kháng của cá trôi ( Labeo rohita ) chống lại ký sinh trùng kí sinh trên mang.

Nghiên cứu ứng dụng chitin trên cá

Nghiên cứu bao gồm hai thí nghiệm. 

Thí nghiệm 1: Cá trôi có kích thước (15,43 ± 0,79 g) được bổ sung chitin với các nồng độ (0,5%, 1% và 2%) trong ba tuần. 

Kết quả: Sản xuất anion superoxide, tổng hàm lượng protein, myeloperoxidase và kiềm phosphatase hoạt động được đo tại các khoảng thời gian hàng tuần. Liều và thời gian kích thích tốt nhất được tìm thấy là 1% chitin trong 2 tuần dựa trên các phản ứng quan sát được. 

Thí nghiệm 2: Thí nghiệm cảm nhiễm với ký sinh trùng

Cá trôi có kích thước (17,13 ± 1,39 g) được chia ngẫu nhiên thành ba nhóm thử nghiệm như sau: 

- Nghiệm thức 1: đối chứng- cá được cho ăn chế độ ăn kiểm soát nhưng không tiếp xúc với ký sinh trùng.

- Nghiệm thức 2: cá không bổ sung chitin và tiếp xúc với ký sinh trùng 

- Nghiệm thức 3: bổ sung chitin 1% và tiếp xúc ký sinh trùng

Kết quả: Sau hai tuần cho ăn và 1 tháng tiếp xúc với ký sinh trùng. Kết quả cho thấy sự tăng cường đáng kể trong sản xuất anion superoxide, myeloperoxidase và tổng hàm lượng protein của cá trong nhóm bổ sung chitin so với nhóm không bổ sung chitin. 

Nhóm bổ sung chitin có cường độ nhiễm ký sinh trùng trên mang thấp hơn so với nhóm không bổ sung.

Tóm lại, chitin trong chế độ ăn uống cho thấy tiềm năng kích thích miễn dịch ở cá trôi, chủ yếu ở nồng độ 1%. Hơn nữa, sức đề kháng chống lại ký sinh trùng trên mang đã được tăng cường khi cho cá trôi ăn khẩu phần ăn chứa chitin.

Các dữ liệu được trình bày trong nghiên cứu này cho thấy chitin là chất kích thích miễn dịch liên quan đến bảo vệ chống nhiễm ký sinh trùng. Đây cũng được xem là một biện pháp thay thế để tăng cường sức đề kháng cho cá, góp phần giảm thiểu sử dụng hóa chất, kháng sinh trong phòng trị bệnh.