Tảo Lam và tác hại của nó

Tảo lam là một loại tảo độc, không có lợi cho các ao nuôi tôm. Ở nhiệt độ lớn hơn 25oC các loài tảo lam có tốc độ phát triển mạnh và dễ dàng đạt cực đại khi môi trường nước đủ dinh dưỡng cho tảo phát triển.

1. Nguyên nhân

Có thể do hàm lượng chất hữu cơ tích tụ trong đáy ao cao, kết hợp với chuẩn bị nước nuôi không tốt, nước trong rất lâu trước hoặc sau khi thả tôm tạo điều kiện cho tảo lam đáy phát triển.

Tảo lam chứa các độc tố gan tụy và thần kinh. Trong môi trường ít dinh dưỡng chúng tiết ra độc tố cạnh tranh với nhau và với các loài tảo khác. Trong môi phú dưỡng, bùng phát tảo lam, chúng tiết ra độc tố cạnh tranh với nhau.

Tình trạng ngộ độc tảo lam đáy càng trầm trọng hơn trong ao nuôi tôm sú do thói quen cho ăn muộn và lượng ăn ban đầu rất ít.

Tảo lam đáy trong ao nuôi tôm chết và nổi lên mặt nước

2. Diễn biến

Nước trong thời gian dài trước hoặc sau khi thả tôm giống. Khi kiểm tra bề mặt đáy ao dưới kính hiển vi có thể thấy tảo lam có kính thước nhỏ. Đồng thời, tảo lam đáy sử dụng hết dưỡng chất trong nước, tiết độc tố ức chế sự phát triển của các loại tảo khác.

Tôm mới thả thường ăn thức ăn tự nhiên dưới đáy, bao gồm cả tảo lam. Khi tôm ăn tảo lam đáy trong thời gian dài sẽ gây ra các vết thương trong hệ thống tiêu hóa, dẫn tới viêm dạ dày - ruột, hoại tử gan trầm trọng. Ống tiêu hóa hư hoại làm tôm lớn rất chậm, ốm yếu, màu cơ và vỏ khác thường.

Các dấu hiệu quan sát được tại ao như sau:

• Tảo lam đáy (Lab Lab) nổi ở góc ao cuối gió.
• Màu nước khác thường, gần bờ nước trong nhưng phía dưới đáy có màu sậm đen.
• Có mùi hôi thối bốc lên từ nước hoặc xung quanh ao nếu Lab Lab nổi lên mặt nước và được vớt lên bờ.
• Vỏ tôm chuyển màu đen, gồ ghề, gan teo, mang vàng, ruột có màu trắng đục hoặc trống ruột.

Sau một thời gian nuôi, tảo lam đáy sẽ chết, bong tróc và nổi lên mặt nước. Xác tảo phân hủy làm suy thoái nghiêm trọng chất lượng nước ao dẫn đến bùng phát bệnh trên tôm.

Tảo lam đáy nổi lên mặt nước…

…và được vớt lên bờ (bốc mùi hôi thối)

Tôm sú và tảo lam đáy trong vó tại một ao nuôi bị tảo lam đáy nặng

Tôm ngộ độc tảo lam bị mềm vỏ, ốp thân, lệch cỡ, vỏ chuyển màu tối, cơ thịt chuyển dương. Tôm yếu, lờ đờ, tấp mé

Tảo đáy phân hủy bám vào mang tôm. Tôm teo gan, trống ruột, vỏ đen tối, cơ có màu dương đục

3. Kiểm tra mẫu soi tươi dưới kính hiển vi

• Soi mẫu lab lab

Tảo lam đáy kiểm dưới kính hiển vi (có thể là Phormidium sp.)

• Kiểm tra tôm

Ngoại kí sinh vào xác tảo bám dày trên mang và phụ bộ tôm bệnh. Mang tôm hoại tử

Gan tụy teo hoàn toàn, xuất hiện nhiều dãy melanin

Thành ruột hoại từ, mất cấu trúc. Nhìn thấy các sợi tảo lam nằm trong ruột tôm

Tôm bệnh có cơ thịt chuyển sang màu dương

4. Xử lý

Tôm bệnh không thể hồi phục trong điều trị, nên loại bỏ.

Khi cải tạo ao, chú ý rửa sạch bùn đáy, loại các chất hữu cơ lắng tụ. Không để nước trong hơn 1 tuần khi chuẩn bị ao hoặc khi ngâm ao.

Nước ao nuôi phú dưỡng xả ra môi trường trong thời gian dài có thể làm tích lũy chất dinh dưỡng ở đáy sông, làm bùng phát tảo lam trong nước sông gần ao nuôi. Nên định kỳ kiểm tra chất lượng nước và thành phần tảo ở sông trước khi lấy vào ao nhằm hạn chế tình trạng bùng phát tảo nói chung trong ao.

Vi sinh có thể ức chế tảo lam, tuy nhiên, tác dụng của vi sinh bị hạn chế trong nước có hàm lượng cao phosphate và kiềm.