Nông sản Việt hưởng lợi lớn nhờ hiệp định EVFTA

Eu là thị trường nhập khẩu cà phê nhiều nhất từ Việt Nam. Ảnh minh họa

Sau 5 năm thực thi, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng thương mại nông sản sang EU. EVFTA không chỉ là cơ hội, mà còn là chất xúc tác để tái cấu trúc ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, minh bạch và bền vững hơn.

Nhiều nông sản chủ lực xuất khẩu tăng trưởng mạnh

Theo số liệu của Bộ Công Thương, sau 5 năm thực thi EVFTA, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang EU đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, nhưng nhờ những ưu đãi thuế quan và cơ hội thị trường mà EVFTA mang lại, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang EU vẫn tăng trưởng tích cực, từ 3,76 tỷ USD năm 2019 lên 5,43 tỷ USD năm 2024, tương đương mức tăng 42,9%. Tính chung cả giai đoạn 2019 - 2024, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm đạt 8,3%.

Dẫn chứng cụ thể, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải cho biết: Chẳng hạn như với thị trường Bồ Đào Nha, nhờ tận dụng EVFTA, năm 2024 Việt Nam xuất khẩu sang Bồ Đào Nha đạt mức tăng trưởng 353% so với năm trước. Trong quý I/2025, đà tăng tiếp tục đạt 313%, đưa Việt Nam trở thành nguồn cung cấp cá ngoài khối EU thứ hai, chỉ sau Ecuador và vượt qua Trung Quốc.

Hay như Hungary, dù là thị trường nhỏ, nhưng 5 tháng đầu năm, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 360,09 triệu USD, tăng 9,4%. Trong đó, xuất khẩu đạt 269,9 triệu USD, tăng 8,5%; nhập khẩu đạt 90,1 triệu USD, tăng 12,4%. Nhờ lợi thế của EVFTA, Việt Nam xuất khẩu hàng nông sản sang Hungary chủ yếu là cà phê, hạt điều, hạt tiêu, gạo.

Đánh giá về những lợi ích do EVFTA mang lại, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhận định, EU là 1 trong 4 thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Việc triển khai EVFTA hiệu quả thúc đẩy tăng kim ngạch, góp phần đảm bảo nguồn cung ứng nông sản, thực phẩm ổn định, ứng phó với những yếu tố bất định bên ngoài xảy ra cho thị trường EU, từ đó đem lại lợi ích chung to lớn cho cả Việt Nam và EU.

Hiện Việt Nam, vẫn còn nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản tiềm năng có thể mở rộng xuất khẩu sang EU theo EVFTA, gồm: thủy sản chế biến có giá trị gia tăng, cà phê chế biến, rau quả tươi và chế biến, hạt điều, đồ gỗ, cao su, hạt tiêu và các loại gia vị.

Tận dụng hiệu quả EVFTA, duy trì đà tăng trưởng

Nhiều chuyên gia khuyến nghị, để thúc đẩy nông, lâm, thủy sản sang EU, Việt Nam cần tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu đối với các mặt hàng nông, lâm, thủy sản trọng điểm, có lợi thế chiến lược nhờ các cam kết cắt giảm thuế quan trong EVFTA. Đây sẽ là giải pháp quan trọng giúp cải thiện thương mại song phương với EU, duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu tích cực, đồng thời hỗ trợ Việt Nam củng cố vị thế trong các chuỗi giá trị toàn cầu.

Việt Nam xuất khẩu gạo phân khúc cao cấp sang EU. Ảnh minh họa

EVFTA dành mức cắt giảm thuế quan sâu và rộng cho các mặt hàng nông sản Việt Nam, nhưng để tận dụng được các ưu đãi này, doanh nghiệp cần đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và áp dụng các tiêu chuẩn mới về lao động, môi trường và truy xuất nguồn gốc.

Liên quan đến vấn đề xây dựng và bảo hộ sở hữu trí tuệ cho nông sản địa phương, các chuyên gia cũng cho rằng, với EVFTA, EU đã công nhận 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Đây là lợi thế lớn nhưng cũng đặt ra yêu cầu bảo vệ thương hiệu nghiêm ngặt hơn để tránh bị xâm phạm tại thị trường quốc tế. Doanh nghiệp cần chủ động đăng ký nhãn hiệu, xây dựng hồ sơ bảo hộ chỉ dẫn địa lý, đặc biệt trong bối cảnh hàng giả dễ gây tổn hại uy tín thương hiệu Việt tại thị trường cao cấp như EU.

Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Bruno Jaspaert nhận định, sau 5 năm thực thi EVFTA, Việt Nam và EU đã đạt được những kết quả ấn tượng trong thương mại và đầu tư. Từ cá hồi, dừa, xoài đến điện tử và thiết bị công nghệ cao, hàng hóa Việt Nam ngày càng mạnh mẽ hơn tại thị trường EU. Đồng thời, DN châu Âu cũng coi Việt Nam là điểm đến chiến lược để mở rộng sản xuất và tiếp cận thị trường châu Á.

“Trong giai đoạn tới, để tiếp tục tận dụng hiệu quả EVFTA và sắp xếp tới EVIPA, DN Việt Nam cần không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn xanh và đầu tư vào chế biến sâu. Đó là con đường để không chỉ duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu mà còn khẳng định vị trí vững chắc của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.” - Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert lưu ý.

Với thị trường hơn 100 triệu dân và đang thực thi 17 FTA, Việt Nam có nhu cầu rất lớn về vật tư, nguyên liệu đầu vào cũng như phát triển hệ thống logistics phục vụ nông nghiệp. Do đó, DN hai bên cần tận dụng tối đa lợi ích của EVFTA để đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, tiếp nhận công nghệ tiên tiến từ EU phục vụ sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông, lâm, thủy sản, hướng đến mô hình nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến

Ánh Ngọc