Chiến lược đa dạng hóa thị trường: Hướng đi sống còn cho ngành tôm toàn cầu

Trước sức ép ngày càng lớn từ các hàng rào thuế quan, đặc biệt là tại thị trường Mỹ, cùng với sự bất ổn của thương mại toàn cầu, các quốc gia sản xuất tôm lớn đang chủ động xoay trục bằng chiến lược đa dạng hóa thị trường. Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm giảm phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng kênh tiêu thụ và đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm giá trị gia tăng.

Dưới đây là bức tranh tổng thể về cách các quốc gia chủ lực trong ngành tôm đang ứng phó với biến động thương mại thông qua đa dạng hóa thị trường:

Ecuador: Giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, đẩy mạnh sang Mỹ

Từng phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc – thị trường lớn nhưng khó đoán định – Ecuador đã chủ động chuyển hướng sau khi xuất khẩu sang thị trường này sụt giảm trong năm 2024.

Với thuế đối ứng dự kiến 10% cho tôm xuất khẩu sang Mỹ – thấp hơn đáng kể so với mức thuế mà các quốc gia châu Á đang chịu – Ecuador đang có lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Nhờ vậy, nước này không chỉ tăng sản lượng mà còn chuyển đổi cấu trúc sản phẩm, tập trung vào tôm bóc vỏ và sản phẩm giá trị gia tăng để phục vụ các nhà bán lẻ và chuỗi siêu thị tại Mỹ.

Theo đại diện từ công ty tôm Omarsa, lần đầu tiên trong năm nay, tôm đông lạnh nguyên con còn vỏ sẽ chiếm chưa đến 50% tổng xuất khẩu – một dấu mốc cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt trong cơ cấu mặt hàng.

Ấn Độ: Chuyển hướng sang Trung Quốc, tăng xuất khẩu sản phẩm giá trị gia tăng

Dù phải đối mặt với thuế quan cao từ Mỹ, Ấn Độ vẫn duy trì đà tăng trưởng nhờ chuyển một phần tôm sang thị trường Trung Quốc. Đồng thời, nhu cầu đối với tôm chế biến sẵn và sản phẩm giá trị gia tăng từ các thị trường nhập khẩu đang gia tăng, mở ra tiềm năng mới cho nước này trong việc tái cơ cấu cả sản phẩm và thị trường xuất khẩu.

Chiến lược "vừa mở rộng, vừa tinh gọn" của Ấn Độ được đánh giá là phù hợp trong bối cảnh chi phí sản xuất leo thang và rủi ro thương mại gia tăng.

Việt Nam: Mạng lưới thị trường rộng, sức bật từ nội địa

Không chỉ đàm phán thành công để giảm thuế từ mức đề xuất 46% xuống còn 20% tại Mỹ, Việt Nam còn có lợi thế lớn nhờ hệ thống thị trường xuất khẩu đa dạng và ổn định, bao gồm EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Việt Nam không phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Mỹ. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ nội địa, đặc biệt với tôm sống, cũng đang phát triển mạnh.

Indonesia: Áp lực lớn từ Mỹ, khẩn trương mở rộng thị trường mới

Indonesia cũng phải đối mặt với thuế đối ứng 19% (theo công bố ngày 15/7/2025 từ Tổng thống Trump) với tất cả sản phẩm tôm xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 1/8/2025. Điều này buộc nước này phải tăng tốc chiến lược đa dạng hóa thị trường.

Theo ông Hendi Efendy từ tập đoàn CP Prima, Indonesia đang tập trung mở rộng xuất khẩu sang EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Dữ liệu của Kontali cho thấy tiềm năng đáng kể từ các thị trường này, với mức tăng trưởng nhập khẩu hai chữ số trong năm ngoái: EU tăng 14%, Nhật Bản tăng 11%.

Đa dạng hóa – Lựa chọn bắt buộc trong môi trường rủi ro cao

Từ việc giảm phụ thuộc vào Trung Quốc như Ecuador, đến nỗ lực thoát khỏi sức ép của thị trường Mỹ như Indonesia, có thể thấy rằng đa dạng hóa thị trường không còn là lựa chọn, mà là chiến lược sống còn với các quốc gia xuất khẩu tôm.

Không chỉ mở rộng địa lý thị trường, xu hướng mới còn nằm ở đa dạng hóa sản phẩm – chuyển từ tôm nguyên liệu sang các sản phẩm giá trị gia tăng – để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và linh hoạt của người tiêu dùng toàn cầu.

Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phức tạp, chiến lược này chính là chìa khóa giúp ngành tôm duy trì đà tăng trưởng và thích ứng tốt hơn với những “cơn sóng lớn” của thị trường.