Ngành thủy sản hướng tới chặng nước rút cuối năm

Ngành thủy sản tiếp tục khẳng định vai trò là một trong những trụ cột của nông nghiệp Việt Nam khi bước vào tháng 8/2025 với nhiều tín hiệu khả quan. Sản lượng, xuất khẩu duy trì tăng trưởng, tạo nền tảng để toàn ngành tự tin bước vào giai đoạn nước rút cuối năm.

Sản lượng và xuất khẩu giữ đà tăng

Theo báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, tháng 8, tổng sản lượng thủy sản cả nước ước đạt 916.400 tấn, đưa con số lũy kế 8 tháng lên 6,4 triệu tấn, tăng 3% so với cùng kỳ 2024 và đạt gần 66% kế hoạch năm. Trong đó, khai thác đạt 2,64 triệu tấn (tăng 0,5%), nuôi trồng đạt 3,77 triệu tấn (tăng 4,8%).

Ở mảng nuôi trồng, diện tích thả nuôi tôm nước lợ tính đến hết tháng 8 đạt hơn 710.000 ha, sản lượng khoảng 801.000 tấn, cao hơn 6,2% so với cùng kỳ. Cá tra đạt sản lượng 1,2 triệu tấn, tăng 4,2%. Tuy giá cá tra có xu hướng giảm so với đầu năm, nhưng dự báo sẽ phục hồi trong những tháng tới.

Tôm vẫn là chủ lực trong xuất khẩu của ngành thủy sản trong 8 tháng đầu năm 2025. Ảnh: VGP

Về vấn đề dịch bệnh, báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho thấy, trong 8 tháng đầu năm 2025, tình hình dịch bệnh thủy sản tại địa phương ghi nhận diễn biến phức tạp và có xu hướng lan rộng. Theo thống kê từ hệ thống VAHIS, dịch bệnh đã xuất hiện tại 94 xã thuộc 13 tỉnh, thành phố, với nhiều loại bệnh gây thiệt hại trên diện rộng. Bệnh đốm trắng là loại phổ biến nhất, xảy ra trên 1.561,62 ha, chiếm 3,17% trên tổng diện tích nuôi (49.225,42 ha) tại các địa phương có dịch. Bệnh hoại tử gan tụy cấp ảnh hưởng 977,78 ha tại 77 xã thuộc 10 tỉnh, chiếm 3,26% tổng diện tích nuôi tương ứng. Tuy bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và mô tạo máu chỉ xuất hiện tại 2 xã với 30,50 ha diện tích bệnh nhưng có tỷ lệ ảnh hưởng rất cao (23,31%). Ngoài ra, nhiều bệnh nguy hiểm khác cũng được ghi nhận như: TiLV và gan thận mủ, bệnh trắng gan, trắng mang, đỏ mang và ký sinh trùng cũng có tỷ lệ cao.

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, yếu tố môi trường và các bệnh không rõ nguyên nhân tiếp tục là nguy cơ tiềm ẩn. Trong đó, tổng diện tích bị ảnh hưởng do môi trường là 1.950,06 ha, các trường hợp bệnh không rõ nguyên nhân được báo cáo trên 1.114,81 ha.

Một số bệnh khác cũng được ghi nhận như: Xuất huyết, đường ruột, phù đầu, EHP, thối mang, VNN, chướng hơi, lở loét, phân trắng, vàng da, đỏ chân, mù mắt, trắng mang…

Về khai thác hải sản, đến nay, cả nước có hơn 81.600 tàu cá, trong đó gần 28.400 tàu từ 15m trở lên. Hệ thống cảng cá và khu neo đậu tiếp tục được mở rộng với 78 cảng cá và 80 khu neo đậu đủ điều kiện hoạt động. Thời gian qua, dù chịu ảnh hưởng bão số 4 và lệnh cấm biển đơn phương của Trung Quốc, sản lượng vẫn ổn định. Ngành tập trung theo dõi hoạt động chứng nhận, xác nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản khai thác tại các địa phương; tổng hợp danh sách thay đổi dấu, chữ ký các cơ quan thẩm quyền cấp CC, SC của Việt Nam thông báo cho Ủy ban châu Âu. 

Tìm hướng mở rộng thị trường xuất khẩu

Trong 8 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản tiếp tục là điểm sáng. Chỉ riêng tháng 8, giá trị kim ngạch đạt khoảng 950 triệu USD, nâng tổng 8 tháng đầu năm lên hơn 7 tỷ USD, tăng 11,5% so với cùng kỳ. Trong đó, tôm nước lợ chiếm tỷ trọng lớn với 2,9 tỷ USD (tăng 18,2%), cá tra đạt 1,3 tỷ USD (tăng 7,9%).

Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề xuất, trong bối cảnh các thị trường truyền thống ngày càng khó khăn, cần tìm hướng mở rộng sang các thị trường tiềm năng như: Trung Đông, châu Phi, Tây Á… Đồng thời, cần định hướng xây dựng thương hiệu thủy sản Việt Nam một cách bài bản.

Theo ông Hòa, để làm được điều này, trong thời gian tới, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Cục Thủy sản và Kiểm ngư và Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, đồng thời phân rõ trách nhiệm của các bên nhằm tạo sức mạnh tổng thể, nâng cao vị thế thủy sản nói riêng và nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tháng 8/2025, Cục Quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) đã công bố kết quả so sánh theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú Biển năm 2025 trên Công báo Liên bang. Các kết quả này bao gồm khoảng 2.500 nghề cá tại 135 quốc gia đang tìm cách xuất khẩu cá và các sản phẩm cá sang Mỹ. Các quốc gia có ngành thủy sản bị từ chối kết quả tương đương (trong đó có Việt Nam) sẽ bị cấm nhập khẩu cá và sản phẩm cá từ các ngành thủy sản đó vào Mỹ kể từ ngày 1/1/2026 và có thể nộp lại đơn xin kết quả so sánh cho các ngành thủy sản bị ảnh hưởng bất kỳ lúc nào sau ngày 1/1/2026.

Về vấn đề này, ông Tô Việt Châu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, trong tổng số 135 quốc gia và vùng lãnh thổ được Mỹ xem xét, có 89 quốc gia và vùng lãnh thổ được công nhận tương đương hoàn toàn; 34 quốc gia và vùng lãnh thổ chỉ đạt mức tương đương một phần, trong đó có Việt Nam; và 12 quốc gia không được công nhận tương đương. 

Trước thực tế này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức cuộc họp chỉ đạo, giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị liên quan. Đây là công việc mang tính cấp bách, vì vậy trong thời gian tới các đơn vị cần chủ động, quyết liệt để kịp thời đáp ứng yêu cầu của phía Mỹ.

Ông Nguyễn Quang Hùng, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cho biết, Cục sẽ tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ 89 quốc gia đã được Mỹ công nhận tương đương hoàn toàn, nhằm đáp ứng yêu cầu MMPA.

Hướng trọng tâm vào “cuộc đua” cuối năm

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, những tháng cuối năm 2025 sẽ là giai đoạn tăng tốc, với nhiều nhiệm vụ trọng tâm để đảm bảo mục tiêu cả năm.

Trong đó, việc hoàn thiện khung pháp lý được đặt lên hàng đầu. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thủy sản sẽ được tiếp tục chỉnh lý, đồng thời tiếp tục hoàn thiện dự thảo các nội dung quy định về bảo tồn biển, bảo vệ loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm, đồng quản lý, nghề ngư cụ cấm sử dụng trong khai thác thủy sản, khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn.

Ở lĩnh vực nuôi trồng, sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến về thời tiết đặc biệt là diễn biến xâm nhập mặn vùng ĐBSCL có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và thị trường để tham mưu các văn bản chỉ đạo sản xuất nhằm hoàn thành mục tiêu tăng trưởng của lĩnh vực thủy sản năm 2025 và những năm tiếp theo. Tập trung kiểm soát dịch bệnh qua hệ thống VAHIS, đồng thời tổ chức các hội thảo chuyên đề như phòng trị bệnh cá rô phi, phát triển nuôi cá rô phi và nuôi lươn. Các hoạt động tập huấn về VietGAP, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý cũng sẽ được triển khai rộng rãi.

Đặc biệt, ngành chuẩn bị cho đợt thanh tra của Mỹ (FSIS) vào cuối năm liên quan đến xuất khẩu tôm và cá, cũng như đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) về chống khai thác bất hợp pháp (IUU). Đây là những nhiệm vụ quan trọng, quyết định tới khả năng duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Phát biểu tại cuộc họp giao ban của Cục Thủy sản và Kiểm ngư ngày 5/9 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: Mặc dù ngành thủy sản 8 tháng đầu năm 2025 còn đối mặt với nhiều khó khăn cả bên trong lẫn bên ngoài, nhưng vẫn đạt những kết quả tích cực. Mục tiêu tăng trưởng toàn ngành đạt mức 4,25% có thể đạt được. Kim ngạch xuất khẩu cả năm dự kiến đạt hơn 10 tỷ USD. 

Để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, Thứ trưởng chỉ đạo, về nuôi trồng thủy sản, cần đẩy mạnh nuôi lòng hồ; tăng tốc phát triển rong tảo biển; tăng cường quản lý chất lượng giống, thức ăn, thuốc thú y và dịch bệnh; đồng thời chú trọng an toàn sinh học và truy xuất nguồn gốc để đáp ứng yêu cầu thị trường.

Phan Thảo