Ngành nông, lâm, thủy sản càng về cuối năm càng 'bứt tốc' (Phần 1)

Dù gặp những bất lợi do tình hình khó khăn chung trên toàn thế giới, ngành nông nghiệp với những mặt hàng tăng trưởng ấn tượng đang dần bám sát mục tiêu xuất khẩu 54-55 tỷ USD trong năm 2023.

Kết quả đạt được trong 11 tháng qua đã phần nào chứng minh khẳng định của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến: 'Năm 2023, ngành nông nghiệp sẽ về đích ngoạn mục'.

Số liệu của Bộ NN&PTNT cho biết, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản tháng 11 ước đạt 4,8 tỷ USD, tăng nhẹ 0,3% so với tháng 10 và tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lũy kế 11 tháng năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 47,8 tỷ USD, giảm 3% so với cùng kỳ năm 2022. Cán cân thương mại ngành nông nghiệp xuất siêu hơn 10,5 tỷ USD, tăng 34%. Như vậy, so với mục tiêu xuất khẩu 54-55 tỷ USD đặt ra cho năm 2023, toàn ngành đã hoàn thành trên 87% chỉ tiêu.

Ảnh: Mai Trang tổng hợp từ Tổng cục Thống kê

3 thị trường xuất khẩu chính của Việt nam trong 11 tháng vẫn là Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản với tỷ trọng lần lượt 23%, 20,6% và 7,4%.

Xuất khẩu nông sản với những ngành hàng tăng trưởng ấn tượng

Đến hết tháng 11, giá trị xuất khẩu của nhóm hàng lâm sản, thủy sản, đầu vào sản xuất giảm sâu, chỉ có nhóm nông sản, sản phẩm chăn nuôi tăng trưởng dương.

Trong nhóm nông sản, rau quả và gạo là mặt hàng tăng trưởng rất mạnh cả về lượng và kim ngạch xuất khẩu. Hai ngành này có thể đạt kỷ lục xuất khẩu trong năm nay.

Cụ thể, với rau quả, số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê cho thấy trong tháng 11, xuất khẩu rau quả đạt 500 triệu USD, tăng 65% so với tháng 11/2022. Tính chung 11 tháng năm 2023, xuất khẩu rau quả ước đạt 5,3 tỷ USD, tăng 75% so với cùng kỳ năm 2022.

Trong Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu rau quả sẽ đạt 5 tỷ USD vào năm 2025. Như vậy, xuất khẩu rau quả đã về đích sớm 2 năm và vượt 6% chỉ tiêu.

Ảnh: Mai Trang tổng hợp từ Tổng cục Thống kê

Trong khi đó, xuất khẩu gạo trong tháng 11 đạt 700.000 tấn, tương ứng 462 triệu USD, tăng 19% về lượng và tăng 60% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Lũy kế 11 tháng năm nay, xuất khẩu gạo đạt gần 7,8 triệu tấn, tương ứng 4,4 tỷ USD, tăng 16% về lượng và tăng 36% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Như vậy, ngành gạo đã chính thức vượt mục tiêu 4 tỷ USD đặt ra trong năm 2023 chỉ trong 11 tháng. Đồng thời, sản lượng mặt hàng cũng có thể vượt 8 triệu tấn trong năm nay.

Ảnh: Mai Trang tổng hợp từ Tổng cục Thống kê

Liên quan đến sản lượng lúa gạo, Tổng cục Thống kê dự báo, cả năm 2023, sản lượng lúa đạt được từ 43-43,4 triệu tấn, tăng khoảng 650 -700 nghìn tấn so với 2022, vượt 170 nghìn tấn so với kế hoạch của ngành nông nghiệp nông thôn năm 2023. Với sản lượng này, Việt Nam có thể hoàn toàn đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, đồng thời vẫn đủ để xuất khẩu trên 8 triệu tấn.

Mới đây, giống gạo ST 25 của Việt Nam đã lần thứ 2 chiến thắng cuộc thi và đạt danh hiệu “Gạo ngon nhất thế giới”. Trao đổi với phóng viên bên lề cuộc gặp gỡ báo chí chiều 30/11, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đánh giá, giống lúa Việt Nam đạt 85% là giống lúa mới, gạo đạt 89% chất lượng cao. Đây chính là ưu thế của Việt Nam.

“Chúng ta có chuỗi lúa gạo tốt. Sản phẩm ST 25 được vinh danh đã khẳng định giá trị, thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế. Từ những năm bao cấp chúng ta phải nhập 52 triệu tấn lương thực đến bây giờ xuất khẩu trên 8 triệu tấn (dự báo năm nay), thu về kim ngạch rất lớn”, Thứ trưởng đánh giá.

Đại diện Bộ NN&PTNT cũng cho hay, Việt Nam sẽ tiếp tục nhân rộng giống lúa này, cũng như tiếp tục nghiên cứu các giống lúa mới để có năng suất cao, chất lượng tốt và nâng cao vị thế hạt gạo Việt Nam trên các thị trường quốc tế.

Nhìn chung, vượt qua những khó khăn đã được dự báo trước từ đầu năm, xuất khẩu ngành hàng nông sản với 2 sản phẩm nổi bật là rau quả và gạo đã đạt những dấu ấn đáng ghi nhận. “Năm nay rất khó khăn khi Tết âm lịch và Tết dương lịch trùng nhau, tương đương mất 15 ngày. Tuy nhiên toàn ngành nông nghiệp đã bám đuổi mục tiêu 54 tỷ USD.

11 tháng chúng ta đã đạt được 47,8 tỷ USD, vẫn thấp hơn 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Cả năm 2022 chúng ta xuất khẩu được hơn 53 tỷ USD. Với những lợi thế của rau củ quả, lúa gạo, hạt điều và sự ổn định trở lại của nông nghiệp, thủy sản, chúng ta phấn đấu đạt được mục tiêu 54 tỷ USD cuối năm 2023”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chia sẻ.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến. Ảnh: Mai Trang

Nhận định về thị trường lớn nhất của nông sản nước ta hiện nay, theo Thứ trưởng, thời điểm trước, trong và sau Tết Nguyên đán thì nhu cầu thực phẩm trong nước và Trung Quốc đều tăng cao. Những sản phẩm nông sản được xuất khẩu chính ngạch là kết quả của thời gian dài giao thương và phấn đấu. Theo thông tin từ Thứ trưởng Tiến, thời gian tới sẽ có thêm 4 mặt hàng được chuyển từ phương thức truyền thống sang xuất khẩu chính ngạch là dược liệu, dừa, hoa quả đông lạnh và dưa hấu. Nếu kịp ký nghị định thư và xuất khẩu thì những mặt hàng này sẽ đóng góp thêm vào cơ cấu ngành trong năm nay, đặc biệt là năm 2024.

Về khâu vướng mắc, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết hai bên đã bàn bạc, tìm ra giải pháp tháo gỡ. Từ đó, nhấn mạnh các doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng cần đặc biệt lưu ý đến chất lượng vùng nguyên liệu, truy xuất nguồn gốc và mã vùng trồng. Bên cạnh đó cũng cần lưu tâm đến các cơ sở đóng gói.

“Thị trường có điều kiện thuận lợi thì chúng ta phải tranh thủ cơ hội để sơ chế, chế biến, thúc đẩy và thực hiện tốt các nghị định thư với Trung Quốc - thị trường to lớn 1,4 tỷ dân” Thứ trưởng chia sẻ.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản 11 tháng ước đạt 8,27 tỷ USD, hoàn thành 83% kế hoạch năm

Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), kết thúc tháng 11, ước tính kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 8,27 tỷ USD, giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 11, xuất khẩu tăng 6% so với tháng 11/2022, đạt gần 840 triệu USD.

Ảnh: Mai Trang tổng hợp từ Tổng cục Thống kê

Về cơ cấu các ngành hàng, tính tới hết tháng 11 năm nay, xuất khẩu cá tra đã đạt gần 1,7 tỷ USD, vẫn thấp hơn 26% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá trung bình giảm ở các thị trường chính, nhất là Mỹ và Trung Quốc, đã kéo giá trị xuất khẩu cá tra xuống thấp hơn so với năm 2022. Tuy nhiên, đã có tín hiệu khả quan hơn ở một số thị trường Trung Quốc, Mexico, Canada, Brazil, Anh…Ngoài sản phẩm chủ lực là cá tra phile, thì các sản phẩm phụ như bong bóng cá tra khô, chả cá tra đang được nhiều thị trường quan tâm như Mỹ, Trung Quốc, Malaysia, Singapore.

Xuất khẩu tôm tới hết tháng 11 ước đạt 3,15 tỷ USD, giảm 22% so với cùng kỳ năm ngoái. Tôm cũng bị chi phối bởi cạnh tranh về giá trong bối cảnh nguồn cung tôm thế giới dư thừa, giá bán hạ. Hầu hết các thị trường chính đều thấp hơn so với cùng kỳ, trừ một vài thị trường nhỏ như Hongkong (Trung Quốc) và Thụy Sỹ tăng 5%, Đài Loan (Trung Quốc) tăng 19%.

Trung Quốc nhiều khả năng sẽ duy trì xu hướng nhập khẩu mạnh trong quý cuối năm 2023 để bù đắp cho mùa tiêu dùng cao điểm tháng 12, tháng 1 và tháng 2. Tuy nhiên, tại Mỹ, sự gia tăng nhu cầu tiêu dùng sẽ được đáp ứng bởi hàng nhập khẩu từ Mỹ Latinh do chi phí hậu cần thấp hơn.

Lạm phát đang giảm ở tất cả các nước lớn ở châu Âu. Tuy nhiên, các thương nhân không muốn bắt đầu mua hàng cho dịp Giáng sinh do nhu cầu đối với các loài giáp xác, bao gồm cả tôm, vẫn yếu.

Nhu cầu tôm ở Đông Nam Á và Viễn Đông dự kiến sẽ cải thiện vào cuối năm do lễ Giáng sinh, Tết Nguyên đán và Tết Nguyên đán diễn ra từ tháng 12 đến tháng 2. Giá sẽ tăng trong giai đoạn này khi tổng sản lượng thấp theo mùa.

Xuất khẩu cá ngừ 11 tháng đầu năm đạt khoảng 774 triệu USD, giảm 18%. So với các mặt hàng khác, cá ngừ có tín hiệu tích cực hơn. Dù sang Mỹ vẫn giảm 35%, nhưng nhiều thị trường như EU, Thái Lan, Israel, Mexico, Nga, Hàn Quốc, Philippin, Nhật Bản đang có xu hướng tăng nhập khẩu cá ngừ Việt Nam. Các sản phẩm loin cá ngừ hấp và cá ngừ đóng hộp có nhu cầu tốt hơn so với cá đông lạnh phile, cắt khúc,…

Các loại cá khác, chủ yếu là cá biển tới hết tháng 11 đã mang về doanh số 1,74 tỷ USD, giảm 7% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu mực, bạch tuộc, nhuyễn thể có vỏ, cua ghẹ tới hết tháng 11 vẫn tăng trưởng âm từ 10-13% so với cùng kỳ năm ngoái.

Vasep đánh giá, 2 tháng cuối năm 2022 là giai đoạn xuất khẩu thủy sản lao dốc rơi xuống mức thấp nhất của năm (trừ tháng 2 nghỉ tết Nguyên đán), do vậy dù tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản và một số mặt hàng chủ lực ghi nhận tăng trưởng dương trong tháng 11 năm nay, nhưng chưa thể hiện xu hướng khả quan vì so với những tháng trước không có sự đột phá về doanh số.

Với diễn tiến hiện nay, xuất khẩu thủy sản cả năm 2023 ước tính sẽ đạt khoảng 9 tỷ USD, giảm 18% so với năm 2022 và rất khó để hoàn thành mục tiêu trên 10 tỷ USD Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề ra từ đầu năm.