Nỗi lo từ hàng nghìn lồng bè nuôi trồng thủy sản trên sông Kinh Thầy

Có hàng nghìn ô lồng nuôi trồng thủy sản trên sông Kinh Thầy, đoạn chảy qua khu vực xã Hợp Tiến. Ảnh: Đinh Mười.

Sau vụ tàu tông bè cá ở Hải Phòng đã lộ rõ thực trạng hàng nghìn lồng bè nuôi trồng thủy sản dày đặc đang tiềm ẩn nguy cơ tai nạn trên sông Kinh Thầy.

Hiểm họa rình rập

Gia đình ông Trần Văn Tưởng trú tại thôn Trung Hà, xã Hợp Tiến (huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương cũ), TP Hải Phòng sở hữu 44 lồng nuôi cá trên sông Kinh Thầy.

Cú đâm mạnh của tàu chở hàng sáng 5/8 khiến 15 lồng nuôi cá bị chìm hoàn toàn, số còn lại hư hỏng nặng, ước tính khoảng 20-30 tấn cá sắp đến kỳ thu hoạch có thể bị thất thoát.

Lồng bè nuôi cá của gia đình ông Trần Văn Tưởng bị tàu chở hàng đâm làm hư hỏng nặng. Ảnh: Đinh Mười.

Thông tin với PV Báo Nông nghiệp và Môi trường, một lãnh đạo xã Hợp Tiến (TP Hải Phòng) xác nhận, ngay sau khi nhận tin báo, chính quyền địa phương cùng lực lượng công an, đơn vị quản lý đường sông và Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y Hải Phòng đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường để phối hợp điều tra, kiểm đếm thiệt hại và làm rõ nguyên nhân vụ việc.

Người dân địa phương cho biết, sau vụ va chạm, những chiếc lồng sắt kiên cố giờ đây méo mó, biến dạng. Cá trôi dạt khắp nơi, người dân địa phương đã nỗ lực tổ chức quây lưới, chèo thuyền nhỏ cố gắng vớt vát nhưng lượng cá thất thoát được dự báo là rất lớn, khó có thể thu hồi.

Một lãnh đạo Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y Hải Phòng cũng thông tin: "Theo ước tính ban đầu của gia đình ông Tưởng, số cá trong lồng bị tàu đâm chìm từ 20-30 tấn, chủ yếu là cá chép giòn, loại cá có giá trị kinh tế cao.

Người dân đã kịp thời có biện pháp để ngăn chặn cá thất thoát và gia đình ông Tưởng đã thu lại được một số lượng nhất định. Hiện tại, các lực lượng chức năng đang xác định thiệt hại, làm rõ nguyên nhân vụ việc để có phương án xử lí theo quy định”.

Người dân hỗ trợ gia đình ông Tưởng bắt cá sau khi lồng bè bị tàu đâm. Ảnh: Đinh Mười.

Đã đến lúc "giải mã" ma trận?

Vụ tai nạn tại khu vực nuôi cá lồng bè trên sông Kinh Thầy của hộ ông Trần Văn Tưởng không phải là cá biệt, mà là hệ quả tất yếu của một bài toán quản lý phức tạp trên các tuyến sông lớn - nơi giao thông thủy tấp nập đan xen với hoạt động nuôi trồng thủy sản.

Theo số liệu thống kê, hiện nay, khu vực phía Tây Hải Phòng (tỉnh Hải Dương cũ) có trên 600 hộ nuôi thủy sản lồng bè trên sông với tổng số hơn 8.000 lồng, sản lượng đạt 30.000 tấn/năm. Đáng chú ý, khúc sông Kinh Thầy, đặc biệt đoạn từ ngã ba sông Kinh Thầy - sông Thái Bình đến cầu Bình (huyện Nam Sách cũ), là nơi tập trung hàng nghìn lồng nuôi cá.

Hoạt động nuôi cá lồng trên sông tại khu vực này đã phát triển nhanh chóng từ năm 2010. Đến nay, riêng khu vực xã Hợp Tiến có tới 81 hộ với khoảng 1.700 ô lồng.

Lồng bè dày đặc phủ kín cả một khúc sông, biến mặt nước thành một "ma trận" chướng ngại vật, khiến lòng sông bị thu hẹp đáng kể, đặc biệt là tại các khúc cua. Điều này tạo ra thách thức lớn, thậm chí là hiểm họa thường trực cho giao thông đường thủy.

Nhiều lái tàu hay qua lại khu vực này bày tỏ sự lo ngại thường trực. Nhất là về đêm, hàng ngàn lồng bè đồng loạt thắp đèn sáng chói, khiến tầm nhìn của lái tàu bị giảm sút, khó xác định luồng tuyến di chuyển, tiềm ẩn nguy cơ va chạm bất cứ lúc nào.

Hoạt động nuôi cá lồng bè trên sông Kinh Thầy hiện chịu sự quản lý song hành của hai đơn vị. Cục Quản lý đường sông chịu trách nhiệm cấp phép về vị trí, phạm vi đặt lồng bè để đảm bảo chúng không lấn chiếm luồng chạy của tàu thuyền. Trong khi đó, ngành nông nghiệp và môi trường chịu trách nhiệm về mặt kỹ thuật như quy trình nuôi, phòng chống dịch bệnh, xử lý môi trường.

Đáng nói, việc nuôi cá lồng bè tại đây không phải tự phát mà hầu hết các hộ đều nằm trong phạm vi đã được Cục Quản lý đường sông cấp phép, xác định tọa độ cụ thể để không ảnh hưởng đến luồng lạch.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, ngành nông nghiệp và môi trường vẫn gặp khó khăn trong việc quản lý hoạt động nuôi cá trên sông do các lồng bè chưa được tích hợp vị trí cụ thể vào quy hoạch tổng thể.

Đây là đoạn sông thường xuyên có nhiều tàu thuyền qua lại. Ảnh: Đinh Mười.

Điều này ảnh hưởng đến việc cấp giấy xác nhận đăng ký nuôi trồng thủy sản lồng bè một cách đồng bộ và chặt chẽ, dẫn đến tình trạng phát triển tự phát dù có giấy phép.

Vụ tai nạn tàu tông sập bè cá của hộ ông Trần Văn Tưởng là một hồi chuông cảnh tỉnh, đòi hỏi phải xem xét lại trong công tác quy hoạch, quản lý, giám sát và thực thi pháp luật về an toàn giao thông đường thủy.

Việc này cũng làm lộ rõ những lỗ hổng trong quản lý hoạt động nuôi trồng thủy sản đang phát triển "nóng" tại nhiều địa phương. Việc phát triển ồ ạt, thiếu quy hoạch rõ ràng đã dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường, phát sinh dịch bệnh và đặc biệt là gây cản trở nghiêm trọng giao thông đường thủy, đe dọa sinh kế và an toàn của người dân.

Có lẽ, chỉ khi "giải mã" được "ma trận" này mới có thể đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân và an toàn cho tuyến luồng hàng hải huyết mạch trên sông Kinh Thầy.

Đinh Mười