Xuất khẩu thủy sản linh hoạt ứng phó với thách thức

Chế biến tôm đông lạnh xuất khẩu tại nhà máy của Công ty Cổ phần Thủy sản Minh Hải. Ảnh: Vũ Sinh–TTXVN

Xuất khẩu thủy sản 7 tháng đầu năm tăng trưởng tích cực dù đối diện nhiều biến động. Tuy nhiên với gánh nặng về thuế, dự báo nửa cuối năm sẽ càng khó khăn với ngành thủy sản.

Trong tình hình đó, hiệp hội và doanh nghiệp đang triển khai nhiều giải pháp linh hoạt để giữ vững vị thế trên thị trường.

Tăng trưởng tích cực trước “giờ G”

Số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho thấy, tháng 7/2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 7 tháng đầu năm, giá trị xuất khẩu đạt 6,22 tỷ USD, tăng trưởng mạnh 17,2%. Trong đó, tôm tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đạt 2,49 tỷ USD; cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 1,22 tỷ, tăng 11,1%. Ngược lại, cá ngừ gặp khó với kim ngạch xuất khẩu 7 tháng giảm nhẹ 2,8% còn 542 triệu USD; riêng tháng 7 giảm mạnh gần 19%.

Bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông Vasep nhận định, tăng trưởng xuất khẩu trong 7 tháng đầu năm vượt qua dự đoán của doanh nghiệp, hiệp hội bởi hoạt động thương mại toàn cầu đang có nhiều xáo trộn kể từ khi Hoa Kỳ công bố chính sách thuế đối ứng (tháng 4/2025) và tạm thời áp thuế tối thiểu 10% trong 90 ngày. Tuy nhiên, đằng sau kết quả tích cực đó là cuộc chạy đua với thời gian của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu nhằm đẩy nhanh đơn hàng sang Hoa Kỳ trước "giờ G" (thời điểm nước này công mức mức thuế đối ứng chính thức từ tháng 8/2025).

Tăng trưởng xuất khẩu vào Hoa Kỳ từ tháng 7 đã có xu hướng giảm rõ rệt bởi doanh nghiệp phải tính toán trừ lùi thời gian vận chuyển hàng cập cảng đến Hoa Kỳ trước khi mức thuế mới có hiệu lực. Tính chung 7 tháng xuất khẩu vào Hoa Kỳ tăng 10,4% so với cùng kỳ, nhưng riêng tháng 7 giá trị xuất khẩu đã giảm gần 20% - bà Lê Hằng phân tích.

Việc Hoa Kỳ công bố mức thuế 20% cho hàng hóa Việt Nam nếu so sánh với mặt bằng chung về thuế đối ứng, Việt Nam có lợi thế hơn Ấn Độ (thuế 25%) và cao hơn các đối thủ khác như Philippine, Indonesia, Ecuado từ 1-5% thì không quá khó khăn. Tuy nhiên, ngoài thuế đối ứng, trước đó Hoa Kỳ đã công bố mức thuế sơ bộ chống bán phá giá cao bất thường lên đến 33,29 với nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tôm lớn của Việt Nam. Nếu mức thuế chống bán phá giá cuối cùng không được cải thiện, tổng mức thuế mà tôm Việt xuất vào Hoa Kỳ phải gánh lên đến hơn 53%, bà Lê Hằng thông tin.

Trái ngược với xu hướng giảm tại Hoa Kỳ, kim ngạch xuất khẩu thủy sản vào Trung Quốc đang tăng trưởng rất ấn tượng. Riêng tháng 7, xuất khẩu sang thị trường này đạt 221,5 triệu USD tăng 31,7%; tính chung 7 tháng, kim ngạch đã đạt 1,33 tỷ USD, tăng 42,6% so với cùng kỳ 2024. Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu trở lại, đặc biệt là mặt hàng tôm và mực, tạo dư địa cho doanh nghiệp Việt tăng tốc. Đây cũng là kết quả của sự linh hoạt từ phía doanh nghiệp khi chủ động chuyển hướng, đẩy mạnh tiêu thụ tại các thị trường tăng trưởng tốt, đồng thời tận dụng các hiệp định thương mại tự do như RCEP, CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan.

Ngoài Trung Quốc, các thị trường Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và ASEAN đều tăng trưởng tích cực, cho thấy xu hướng dịch chuyển tiêu dùng toàn cầu có lợi cho thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh giá cả hợp lý và nguồn cung dồi dào.

Khai thác hiệu quả cơ hội

Thách thức tại thị trường Hoa Kỳ với ngành tôm không nhỏ nhưng ông Trương Đình Hòe, cố vấn Vasep cho rằng, không phải “đường cùng” bởi Hoa Kỳ chỉ áp thuế chống bán phá với tôm đông lạnh; các sản phẩm tôm chế biến, có giá trị gia tăng cao không chịu ảnh hưởng. Doanh nghiệp Việt Nam vốn có lợi thế về chế biến sâu có thể đẩy mạnh khai thác phân khúc thị trường này để bù lại một phần giảm sút của tôm đông lạnh. Ngoài ra, ngành tôm cần tiếp tục khai thác tốt thị trường châu Á, EU, các nước thành viên Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng sang Nhật Bản.

Chế biến cá tra xuất khẩu ở nhà máy của Tập đoàn Sao Mai (tỉnh An Giang). Ảnh: Vũ Sinh – TTXVN

Với cá tra, Việt Nam vẫn nắm giữ vị thế hàng đầu tại Hoa Kỳ. Thông tin lạc quan là kết quả đợt rà soát POR20 mới đây, 8 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra hàng đầu Việt Nam đã được áp thuế chống bán phá giá 0%, giúp khôi phục niềm tin tại thị trường này. Tuy nhiên, trong bối cảnh Hoa Kỳ áp thuế đối ứng, thị trường Trung Quốc có dấu hiệu chững lại do tồn kho, doanh nghiệp xuất khẩu cá tra buộc phải tìm cách mở rộng tiêu thụ tại ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông.

Vasep nhận định, những tháng cuối năm 2025, bên cạnh thách thức, thủy sản vẫn có những cơ hội nhất định. Sự hồi phục mạnh mẽ của thị trường Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cùng với tín hiệu gỡ bỏ rào cản kỹ thuật từ EU, mở ra dư địa tăng trưởng cho các dòng sản phẩm chế biến sâu. Các hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục tạo lợi thế thuế quan vượt trội so với các nước đối thủ.

Dự báo cả năm 2025, xuất khẩu thủy sản có thể đạt khoảng 9 tỷ USD- 9,2 tỷ USD, (giảm 8 -10 % so với mục tiêu 10 tỷ USD). Trong đó, tôm kỳ vọng 3,6–3,8 tỷ USD, cá tra 1,8 tỷ USD, cá ngừ khoảng 850–900 triệu USD và các hải sản khác đóng góp gần 3 tỷ USD. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động nguyên liệu, nâng cao chất lượng, đầu tư công nghệ chế biến và đa dạng hóa thị trường.

Bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng thư ký Vasep thông tin, bên cạnh các thị trường truyền thống, ngành thủy sản đang tích cực xúc tiến thương mại, khai thác thị trường ngách trong khu vực CPTPP, ASEAN và châu Á; ngoài ra cũng đẩy mạnh tiếp cận các khu vực tiềm năng ở Nam Mỹ, Trung Đông. Để hỗ trợ doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, quảng bá năng lực chế biến, cung ứng hàng hóa chất lượng cao đến khách hàng, đối tác quốc tế, Vasep sẽ tổ chức Triển lãm quốc tế thủy sản Việt Nam (Vietfish 2025) từ ngày 20-22/8 tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (SECC) với quy mô lớn hơn, hoạt động đa dạng hơn.

Theo đó, Vietfish 2025 sẽ có diện tích trưng bày lên đến 14.000m2, quy tụ gần 530 gian hàng của 280 doanh nghiệp. Bên cạnh doanh nghiệp trong nước, Vietfish còn có 17 khu gian hàng quốc gia của các cường quốc thủy sản như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, EU,… hứa hẹn là điểm đến hấp dẫn của hoạt động thương mại, trao đổi công nghệ ngành thủy sản khu vực châu Á.

Xuân Anh/vnanet.vn