Xuất khẩu thủy sản 2025 hướng tới cán mốc 11 tỷ USD

Dù xuất khẩu thủy sản quý III bắt đầu xuất hiện dấu hiệu chững lại do ảnh hưởng của thuế đối ứng, các nhóm sản phẩm chủ lực vẫn duy trì được sức bật tốt và tạo nền tảng để xuất khẩu cả năm cán mốc 11 tỷ USD.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2025 ghi nhận bước tiến quan trọng, đạt hơn 9,5 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ.

Trong nhóm sản phẩm xuất khẩu, tôm tiếp tục giữ vai trò đầu tàu khi 10 tháng đạt trên 3,9 tỷ USD. Ngoài tôm thẻ và tôm sú duy trì tăng ổn định, tâm điểm của năm nay là tôm hùm - mặt hàng có mức tăng trưởng bứt phá hiếm thấy đạt trên 712 triệu USD, tăng tới 134%. Đây là sự bùng nổ xuất phát từ nhu cầu cực lớn của Trung Quốc và Hồng Kông cho phân khúc tôm sống, tôm cao cấp, nhất là nhóm ẩm thực HORECA.

Cá tra là mặt hàng chủ lực thứ hai đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 1,8 tỷ USD sau 10 tháng. Đáng chú ý, cá rô phi trở thành điểm sáng mới, tăng trưởng ấn tượng 220%, đạt 62 triệu USD và đang được định hình là ngành hàng chiến lược tiềm năng của Việt Nam, với nhu cầu tăng tại Mỹ và nhiều nước châu Âu.

Trong khi đó, cá ngừ vẫn chịu nhiều sức ép. 10 tháng xuất khẩu duy trì ở mức khoảng 791 triệu USD, thấp hơn gần 4% so với cùng kỳ do thiếu nguyên liệu cá ngừ vằn chế biến cá hộp và xung đột tại Trung Đông tiếp tục làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Một số doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất hoặc chuyển hướng sang sản phẩm loin (phần thịt thăn dọc sống lưng cá ngừ) để tiết giảm chi phí.

Trái lại, nhóm mực và bạch tuộc đã có sự phục hồi rõ rệt, đưa tổng kim ngạch 10 tháng vượt 627 triệu USD, khi nhu cầu ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ cải thiện mạnh, đặc biệt với sản phẩm đông lạnh phục vụ chế biến. Chả cá và surimi cũng gây chú ý khi 10 tháng đạt tới 291 triệu USD, mức tăng 24% so với cùng kỳ, trở thành một trong những ngành hàng tăng trưởng mạnh trong toàn ngành.

Về thị trường, Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục là điểm tựa quan trọng của ngành thủy sản Việt Nam trong năm 2025. Tính đến hết tháng 10, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đã vượt 2 tỷ USD, tăng hơn 32%, đặc biệt mạnh ở các mặt hàng tôm hùm, cá biển và cua sống. Nhu cầu tiêu thụ thủy sản tươi sống trong dịp cuối năm đang mở ra dư địa tăng trưởng đáng kể cho doanh nghiệp Việt Nam.

Trái lại, thị trường Mỹ bước vào giai đoạn nhiều biến động. Dù tính chung 10 tháng xuất khẩu sang Mỹ vẫn tăng so với cùng kỳ, đạt khoảng 1,66 tỷ USD, xu hướng giảm đã bắt đầu rõ rệt từ quý III do thuế đối ứng áp dụng từ tháng 8. Đáng chú ý, các nhóm hàng tôm và cá tra vốn chiếm tỷ trọng lớn đều giảm trong tháng 9 và tháng 10 vì nhiều doanh nghiệp chủ động điều chỉnh lượng hàng để tránh rủi ro thua lỗ. Bên cạnh đó, các thách thức khác như thuế chống bán phá giá tôm (CBPG) và quy định MMPA dự kiến ảnh hưởng trực tiếp đến hải sản khai thác từ đầu năm 2026, khiến thị trường Mỹ trở thành “điểm nóng rủi ro” của ngành.

Kế tiếp, xuất khẩu sang Nhật Bản tiếp tục phục hồi ổn định, với kim ngạch 10 tháng đạt gần 1,45 tỷ USD, tăng nhờ tiêu thụ mạnh các mặt hàng tôm, mực, cá biển và cua thanh trùng. Trong khi đó, xuất khẩu sang Hàn Quốc duy trì mức tăng hai con số đạt 725 triệu USD nhờ nhu cầu cao đối với mực bạch tuộc và surimi.

EU cũng là thị trường tăng trưởng tốt, đạt 985 triệu USD trong 10 tháng, hưởng lợi từ việc khối này nới lỏng một số rào cản kỹ thuật đối với thủy sản nuôi trồng của Việt Nam. Trong bối cảnh nguồn cung cá thịt trắng tại EU tiếp tục khan hiếm, cá tra Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế cạnh tranh: giá cả phù hợp, nguồn cung ổn định và khả năng chế biến linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thay thế của các nhà nhập khẩu châu Âu. Ngoài ra, xu hướng tiêu dùng tại EU đang dịch chuyển sang các sản phẩm tiện lợi và giá trị gia tăng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh các dòng sản phẩm như cá tra tẩm bột, chế biến sẵn và các sản phẩm cắt miếng cao cấp.

Các thị trường CPTPP, đặc biệt Canada, Australia và Nhật Bản tiếp tục là khu vực tăng trưởng nhanh nhất, cho thấy lợi thế lớn của Việt Nam trong việc tận dụng ưu đãi thuế quan.

Vasep đánh giá, những kết quả trên cho thấy sự nỗ lực bền bỉ của ngành trong bối cảnh thị trường nhiều biến động, đặc biệt là các cú sốc chính sách từ thị trường Mỹ. Dù quý III, xuất khẩu bắt đầu xuất hiện dấu hiệu chững lại do ảnh hưởng của thuế đối ứng nên chỉ tăng 6,7%, đạt hơn 3 tỷ USD, các nhóm sản phẩm chủ lực vẫn duy trì được sức bật tốt và tạo nền tảng để xuất khẩu cả năm cán mốc 11 tỷ USD.

Tuy nhiên, sẽ còn nhiều thách thức trong năm 2026, đặc biệt là sự kéo dài của thuế đối ứng Mỹ, nguy cơ tác động từ MMPA, khả năng EU tiếp tục duy trì thẻ vàng IUU và áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ Ấn Độ, Ecuador, Indonesia. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động tái cơ cấu thị trường, phát triển mạnh sản phẩm giá trị gia tăng, đầu tư công nghệ chế biến và tăng tiêu chuẩn bền vững để duy trì tăng trưởng dài hạn.

Hồng Ân