Thúc đẩy phát triển nghề cá bền vững và tuân thủ các quy định quốc tế

Tàu cá neo đậu ở khu vực biển Vũng Tàu.

Trong thời gian qua, TP Hồ Chí Minh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm siết chặt công tác quản lý tàu cá, truy xuất nguồn gốc thủy sản, giám sát hành trình tàu hoạt động trên biển và phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU).

Những kết quả đạt được thể hiện nỗ lực lớn của cả hệ thống chính trị thành phố trong việc hướng tới mục tiêu phát triển nghề cá bền vững và tuân thủ các quy định quốc tế.

Tính đến ngày 15/9/2025, TP Hồ Chí Minh có tổng cộng 4.975 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên đã đăng ký hoạt động. Toàn thành phố có 4.169 tàu có giấy phép khai thác hợp lệ (chiếm 83,8%), riêng nhóm tàu từ 15m trở lên đạt 91,07%.

Các địa phương và lực lượng biên phòng thường xuyên rà soát, cập nhật danh sách tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, công khai thông tin tại trụ sở UBND xã, phường và khu dân cư để chủ tàu kịp thời hoàn thiện hồ sơ. Các cơ quan chức năng kiên quyết không cho xuất bến đối với tàu chưa đủ điều kiện.

Nhờ sự quyết liệt này, số lượng tàu cá không đủ điều kiện hoạt động trên địa bàn giảm mạnh, từ 1.572 tàu (tháng 4/2024) xuống còn 1.063 tàu vào giữa tháng 9/2025. Trong đó có 303 tàu đang neo đậu bờ, 77 tàu mất tích, 20 tàu đã bán hoặc sai thông số, 285 tàu mới hết hạn giấy tờ, 373 tàu đang xác minh. Ngoài ra, còn 806 tàu cá chưa có hoặc hết hạn giấy phép khai thác (215 tàu có chiều dài trên 15m) và 25 tàu chưa đăng ký.

UBND thành phố đã chỉ đạo các địa phương phối hợp chặt chẽ với đồn, trạm biên phòng kiểm soát nghiêm ngặt các tàu không đủ điều kiện, yêu cầu cán bộ theo dõi thường xuyên vị trí neo đậu, niêm yết danh sách công khai và không cho xuất bến nếu chưa hoàn thiện hồ sơ. Kiểm tra thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, các tàu chưa đăng ký hoặc chưa có giấy phép đều không tham gia khai thác trên biển.

Song song với việc quản lý đội tàu, TP Hồ Chí Minh chú trọng công tác giám sát hành trình qua thiết bị VMS. Đến 15/9/2025, đã có 2.333/2.375 tàu dài từ 15m trở lên lắp đặt thiết bị giám sát (đạt 98,23%), chỉ còn 42 tàu chưa lắp do hư hỏng nặng, không còn hoạt động. Thành phố tổ chức trực giám sát 24/7, kịp thời phát hiện tàu mất kết nối để thông báo, yêu cầu chủ tàu hoặc thuyền trưởng báo vị trí 6 giờ/lần về trạm bờ. Nhờ vậy, tình trạng mất kết nối VMS giảm rõ rệt so với năm 2024.

Ngoài ra, các cơ quan chuyên môn còn phân tích tín hiệu VMS để phát hiện tàu có hành trình bất thường, nghi ngờ tắt thiết bị hoặc tháo gửi sang tàu khác nhằm tránh giám sát. Từ các dấu hiệu này, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư đã phối hợp với Cảnh sát biển, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân và Cục Kiểm ngư phát hiện, xử lý 4 vụ vi phạm liên quan đến hành vi tháo gỡ, vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình.

Tại các cảng cá, thành phố đã bố trí nhân sự có chuyên môn và trang thiết bị hiện đại cho Văn phòng đại diện IUU nhằm kiểm tra, xác minh thông tin tàu cập – rời cảng, giám sát sản lượng bốc dỡ. Đồng thời, trang bị 22 máy tính bảng vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT) cho 100% tàu ra vào cảng.

Từ đầu năm 2025 đến nay, các cảng cá đã cấp 114 giấy xác nhận nguồn gốc (SC) cho 1.941 tấn thủy sản và 455 giấy chứng nhận (CC) cho 4.477 tấn. Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố cũng tiến hành kiểm tra 14 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản có nguồn gốc khai thác, trong đó 1 doanh nghiệp bị tạm ngừng hoạt động do vi phạm, 13 doanh nghiệp còn lại lưu trữ hồ sơ đầy đủ, đúng quy định.

Đặc biệt, nhằm giảm áp lực lên nguồn lợi biển và phát triển bền vững, UBND TP Hồ Chí Minh đã phê duyệt Đề án chuyển đổi nghề cho tàu cá ven bờ và các nghề hủy diệt nguồn lợi thủy sản. Đồng thời, triển khai chương trình quốc gia bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2030, gắn quản lý nguồn lợi với khai thác bền vững, tăng cường kiểm tra, tuần tra và xử lý nghiêm các hành vi khai thác IUU.

Theo đánh giá, công tác chống khai thác IUU tại TP Hồ Chí Minh đã có chuyển biến tích cực, các cấp ủy, chính quyền và tổ chức chính trị – xã hội đều xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách và lâu dài. Nhờ tuyên truyền sâu rộng, ngư dân đã nâng cao ý thức pháp luật, chủ động gia hạn giấy tờ, khắc phục sự cố thiết bị, báo cáo hành trình đầy đủ.

TP Hồ Chí Minh tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Trung ương, trong đó trọng tâm là Chỉ thị 32-CT/TW của Ban Bí thư, Nghị quyết 52/NQ-CP của Chính phủ và các quy định tại Nghị định 38/2024/NĐ-CP. Thành phố yêu cầu ngăn chặn tuyệt đối việc tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, xử lý nghiêm theo quy định, đồng thời rà soát, kiểm soát 100% tàu không đủ điều kiện, không để tham gia khai thác.

Phương Tuyền