COVID-19 đối với sinh thái thủy vực: Hồi sinh và rào cản!

Bảo tồn rùa biển là một trong những hoạt động bảo tồn bị ảnh hưởng lớn bởi COVID-19

Giãn cách xã hội giúp hồi sinh chất lượng nước và không khí, đó cũng là một luồng gió mới đầy trong lành và mát mẻ cho các sinh vật biển. Nhưng, cũng mang đến rào cản đối với các dự án nghiên cứu và bảo tồn quan trọng.

COVID-19 góp phần thúc đẩy quá trình tái tạo sinh thái thủy vực toàn cầu

Điều này đã được chứng minh trong các hệ sinh thái lớn, như sông Hằng, ở một số lưu vực, nước của dòng sông này, lần đầu tiên đã có thể uống được sau hai thập kỷ.

Các đại dương đã được khoảng thời gian “thư giản” và “yên tĩnh” hơn, cũng đã dẫn đến sự hồi sinh kỳ diệu của hơn 2.000 cá thể cá heo ngoài khơi Fujairah ở UAE, hơn 350 cá thể cá nhà táng (Physeter macrocephalus) ngoài khơi Sri Lanka, các nhà khoa học cũng đã xác nhận rằng loài bò biển Dugong đang bị đe dọa được nhìn thấy nhiều hơn ở bờ biển Thái Lan.

Hơn 350 cá thể cá nhà táng (Physeter macrocephalus) ngoài khơi Sri Lanka xuất hiện lại khi con người tạm thời vắng bóng.

Đánh giá từ các báo cáo khoa học gần đây, được Fishbase đưa tin cho thấy, corona đã góp phần hồi sinh trữ lượng cá thương mại ở các đại dương trên thế giới. Thời gian giãn cách xã hội, kéo theo nhu cầu sụt giảm nguồn cung thủy sản, nhiều vùng biển đánh bắt trên toàn cầu vắng bóng các tàu khai thác. Ở Croatia, số lượng thuyền cá neo đậu tại cảng ngày càng nhiều, trong khi có tới gần 80% cá thịt trắng của nước này vẫn chưa bán được. Tại Pháp, các quy tắc an toàn xã hội được thiết lập để ngăn chặn sự lây lan của COVID-19, cùng với nhu cầu thực phẩm giảm vì thất nghiệp và sự đóng cửa của nhà hàng, đã buộc các đội tàu phải tạm thời dừng đánh bắt. Dữ liệu quan sát được từ vệ tinh cũng cho thấy, các hoạt động đánh bắt và khai thác thủy sản tại nhiều vùng biển ở Trung Quốc và Tây Phi đã giảm tới 80%.

Trong vài thập kỷ qua, khai thác quá mức được xem là “một xu hướng toàn cầu” làm giảm lượng cá đại dương xuống mức thấp kỷ lục. Một nghiên cứu năm 2019 được công bố trên Tạp chí Science đã xác định rằng biến đổi khí hậu đang làm giảm số lượng cá ở một số khu vực xuống 35% và giảm 4% sản lượng đánh bắt toàn cầu. Trong khi đó, đánh bắt quá mức đã làm giảm trữ lượng của các loài cá thương mại có nhu cầu tiêu thụ lớn như cá ngừ vây xanh Thái Bình Dương và cá kiếm Địa Trung Hải xuống khoảng 90% so với trước đây. Theo số liệu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), hàng năm các đội tàu đánh cá lại có xu hướng trụ lại lâu hơn tại các ngư trường và quay về cảng với sản lượng cá ít hơn trước, trong khi mức tiêu thụ tăng lên hàng năm.

Sự lây lan nhanh chóng của COVID-19 đã buộc cả thế giới phải “dừng lại một cách tương đối”. Sinh thái toàn cầu và các thủy vực lớn đã có cơ hội hồi sinh cũng như tái tạo lại chính mình. Tác động của con người bị ức chế, càng làm rõ những ảnh hưởng tiêu cực mà nhân loại đang hằng ngày đè nặng lên hệ sinh thái tự nhiên.

Những tổ rùa biển (loài Dermochelys coriacea) được tìm thấy ngày càng nhiều ở bờ biển Thái Lan.

Logic là việc đóng cửa các bãi biển du lịch do đại dịch Covid sẽ là điều kiện rất tốt cho những sinh vật biển “hồi sinh”, bởi không còn các tác nhân gây xáo trộn đến đời sống của chúng. Trường hợp tại một bãi biển ở Thái Lan, nơi có hơn 11 tổ rùa biển (loài Dermochelys coriacea) đã được tìm thấy kể từ tháng 11 năm ngoái, và đây được xem là kỷ lục cao nhất về số lượng tổ rùa biển được tìm thấy trong hai thập kỷ qua.

Thiên nhiên trở nên bình thản hơn khi COVID-19 xuất hiện!

Con dao hai lưỡi

Mặt khác, đại dịch COVID-19 được xem là rào cản của các dự án nghiên cứu và bảo tồn quan trọng trên thế giới. Dự án phục hồi Đảo rùa (TIRN), hằng năm có hơn 300 tình nguyện viên tham gia theo dõi và bảo tồn các loài rùa biển ở Texas, dọc theo hàng trăm kilomet đường bờ biển ở bang này. Tuy nhiên, với sự “khởi đầu” của COVID-19, năm nay chỉ có hai nhân viên toàn thời gian được tuyển chọn để tuần tra các bãi biển mỗi tuần một lần. Điều này đặt ra một mối đe dọa lớn đối với các loài rùa biển đặc biển nguy cấp, cũng như gây khó khăn trong việc chuyển trứng của chúng đến cơ sở ấp trứng. COVID-19 góp phần tạo cơ hội cho những kẻ săn trộm dễ dàng đánh cắp trứng rùa để kiếm thu nhập. Đóng cửa bãi biển cũng đồng nghĩa chấp nhận các phản ứng chậm hơn trước những mối đe dọa mà loài rùa đang phải đối mặt.

Tuy nhìn nhận rằng, COVID-19 đã góp phần rất lớn trong việc hồi sinh các đại dương và thủy vực, nhưng nó hàu không có lợi đối với sinh kế của các làng nghề đánh bắt, cũng như thương mại thủy sản toàn cầu. Sản lượng tiêu thụ sụt giảm, kéo theo phần lớn các tàu thuyền phải bỏ trống khoang chứa trong suốt nhiều tháng liền. Nhiều người ngư dân có ý định sẽ chuyển đổi công việc khác để tránh lệ thuộc và biển, song vẫn không thể do tác động của COVID-19 còn quá lớn, và các lệnh giãn cách xã hội.

Ngư dân nhiều nơi trên thế giới, vẫn đang trông chờ một luồng gió mới trong đại dịch COVID 19. Có lẽ thuyền đã nhớ biển và họ đang dần nhớ mùi tôm cá

Nền kinh tế thương mại thủy sản toàn cầu cũng được một cú “knock out” do nhiều đơn hàng đã bị hủy, cũng như kho chứa nguyên liệu đã đầy ấp vì hàng hóa chưa bán được. Nhu cầu tiêu thụ thủy sản giảm bởi tác động của suy giảm kinh tế kéo theo nhiều nhà hàng kinh doanh và các cơ sở sản xuất thủy sản buộc phải nghỉ dài hạn.

Hơn khi nào hết, nhân loại vẫn đang chờ những khởi sắc mới trong cuộc chiến chống lại đại dịch COVID-19, và cũng không thể phủ nhận rằng, các tác động đối với sinh thái của COVID-19 là cực kỳ tích cực. Kết quả đó có lẽ nhiều nước đã và đang thực hiện từ nhiều thập kỷ qua mà chưa thể đạt được. Đây cũng chính là cơ hội để chúng ta nhìn lại công tác bảo tồn, quản lý nghề cá cũng như nguồn lợi thủy sản toàn cầu trước đây đã thật sự hiệu quả chưa, và những cải tiến thiết thực hơn cho tương lai sắp tới!